Waarom ons zonnestelsel binnenkort misschien 100 planeten extra telt

Krijgt de aarde binnenkort 100 nieuwe collega’s in het zonnestelsel? Als het aan een groep wetenschappers onder leiding van New Horizons-kopstuk Alan Stern ligt wel. De groep heeft een voorstel naar voren geschoven om de definitie van het begrip planeet aan te passen.

Het belang van een definitie

Stern en de zijnen willen een nieuwe omschrijving van een planeet instellen die de klemtoon legt op de intrinsieke fysieke eigenschappen van een hemellichaam boven de externe orbitale kwaliteiten. De huidige definitie, die is vastgelegd door de International Astronomical Union (IAU), gaat als volgt: een planeet volgt een baan rond de zon, heeft genoeg massa om een hydrostatisch evenwicht te bereiken, en is het dominante object in termen van zwaartekracht in zijn omgeving.

Daartegen zet de groep wetenschappers een nieuwe omschrijving. Volgens hen is het accurater om te zeggen dat een planeet “een sub-stellaire massa is die nooit nucleaire fusie heeft ondergaan en die genoeg zwaartekracht bezit om een sferische vorm aan te nemen, die kan beschreven worden door een drie-assige elliptische vorm ongeacht zijn orbitale parameters”.

Pluto

Waarom is die begripsverschuiving nodig? Het is geen geheim dat één van de aanleidingen tot het debat de demotie van Pluto naar dwergplaneet is. Pluto was het hoofddoel van de ambitieuze New Horizons-missie. Volgens de wetenschappers heeft het afvallen van de negende planeet het ruimte-onderzoek schade toegebracht.

Het team achter New Horizons zegt dat het sinds de demotie regelmatig op de vraag moet antwoorden waarom het een missie naar Pluto stuurde wanneer dit geen planeet is. “Een ongelukkige perceptie”, stelt men. Een begripsverandering zou moeten helpen om de interesse en de wil om te investeren in ruimte-onderzoek te stimuleren. “Deze definitie wijst het brede publiek en de beleidsmakers op de vele fascinerende werelden in ons zonnestelsel die nog ononderzocht blijven en die het waard zijn om te exploreren, samen met de nodige budgetten.”

Astronomische promotie

Mocht de groep zijn slag thuis halen, dan bevat het zonnestelsel opeens 110 planeten in plaats van acht. De hemellichamen die we nu aanduiden als manen, zouden bijvoorbeeld een promotie maken naar planeet, waaronder dus ook onze eigenste maan.

In het voorstel voor een nieuwe definitie anticipeert men al op de gevolgen die die vermeerdering zou hebben voor het onderwijs. Het aanleren van 110 planeten is van een grotere orde dan het onthouden van acht. Zo stelt men onder andere voor om de definitie voor lagere schoolklassen te vereenvoudigen tot “planeten zijn ronde objecten in de ruimte die kleiner zijn dan sterren”.

Tevens suggereert de groep dat het beter zou zijn om de verschillende zones in het zonnestelsel aan te leren in plaats van individuele planeten. “Het begrijpen van de natuurlijke organisatie van het zonnestelsel is veel informatiever dan routineuze memorisatie.”