Zijn Snapchats gezichtsfilters een schending van je privacy?

Volgens een populaire complottheorie zou Snapchat een gedetailleerde databank van gezichtsinformatie bijhouden op basis van de vele selfies die met de app – en in het bijzonder met de speciale gezichtslenzen – worden gemaakt. Die informatie zou het verkopen aan geheime diensten zoals de FBI. Het klinkt vergezocht, maar de kwestie brengt volgens Eline Dekyvere, masterstudente intellectueel eigendom en ICT-recht aan de KU Leuven, enkele prangende vragen met zich mee. De schattige selfies met kattenoortjes zijn misschien toch niet zo onschuldig.

Sociale spionnen

In 2015 introduceerde Snapchat gezichtslenzen, speciale filters die je gezicht herkennen en het bekladden met snoezige illustraties. In geen tijd werd de functie een ware hype. Maar zijn die filters wel legaal? Of verzamelt Snapchat langs die weg onrechtmatig biometrische identificatiegegevens van zijn gebruikers? Een rechtszaak die tegen de populaire foto-app werd aangespannen, moet daar een licht op werpen.

“Snapchat is trouwens niet het eerste bedrijf dat in de problemen komt met zijn gezichtsherkenningsfunctionaliteit”, aldus Dekyvere. “In 2016 werden Facebook en Google aangeklaagd voor hun gezichtsherkenning in respectievelijk Facebook Moments en Google Photos.” De bedrijven worden ervan beschuldigd dat ze biometrische informatie over de gezichten van gebruikers verzamelen zonder hun expliciete toestemming of hen voldoende te informeren over wat er met die data gebeurt.

Een maand geleden oordeelde een Amerikaanse rechter dat Google effectief biometrische informatie verzamelt via de gezichtsherkenning in Google Photos, maar het bedrijf gaat daar tegen in beroep. Facebook speelt het spelletje anders, en is erin geslaagd om de rechtszaak van Illinois naar Californië te verhuizen, waar andere regels gelden rond de verzameling van biometrische gegevens. “Facebook moest de gezichtsherkenning wel al verwijderen in Europa omdat de functionaliteit volgens de Hamburg Data Protection Authority in strijd was met de Europese regels voor databescherming”, vertelt Dekyvere.

Web aan regels

Zowel de Verenigde Staten als Europa hebben regels over wat kan en niet kan met biometrische data. In de Verenigde Staten zijn er geen wetten op federaal niveau en worden de regels door de staten bepaald. In Europa is er wel een algemene wetgeving en worden biometrische gegevens gezien als persoonlijke informatie volgens de Europese Data Protection Directive. “Een persoon of bedrijf die deze informatie wil verzamelen, moet zich voor de verwerking aan strenge regels houden”, legt Dekyvere uit.

Biometrische gegevens zullen bovendien ook beschermd worden onder de General Data Protection Regulation (GDPR) die binnenkort in werking treedt en lidstaten de mogelijkheid geeft om hun eigen vereisten voor de bescherming van biometrische data verder in te vullen.

De Hamburg Data Protection Authority besloot dat Facebooks gezichtsherkenning in strijd was met de wetgeving omdat de sociale mediagigant zijn privacybeleid had aangepast met een referentie naar de gezichtsherkenning, zonder gebruikerstoestemming. Facebook zou bovendien retroactief de toestemming moeten vragen van alle Duitse gebruikers die werden blootgesteld aan de gezichtsherkenning. Dat was voor het sociale netwerk een brug te ver en dus besloot het om de functionaliteit in de Europese versie te schrappen.

Web aan achterpoortjes

Toch is het niet eenvoudig om zonder meer te stellen dat Snapchats gezichtsfilters illegaal zijn, meent Dekyvere. “Eerst en vooral claimt Snapchat dat het helemaal geen gezichten registreert.” Het bedrijf beweert dat het voor zijn filters objectherkenning gebruikt in plaats van gezichtsherkenning. “Het stelt dat de app een neus en ogen kan herkennen, maar niet specifiek jouw neus en jouw ogen”, legt Dekyvere uit. Een belangrijke kanttekening daarbij, is dat Snapchat voor de functie steunt op technologie die het heeft ingekocht van Looksery, een bedrijf met heel wat patenten in gezichtsherkenningstechnologie.

Ten tweede wordt er zowel in Europese als Amerikaanse wetgeving een uitzondering gemaakt voor foto’s. Een foto van een gezicht wordt in principe niet erkend als biometrische data. “In het geval van Google maakte de rechter een uitzondering. Hij oordeelde dat het medium in dat geval van minder belang was dan de data die werd geregistreerd”, weet Dekyvere. De uiteindelijke beslissing in die zaak zou ook wel eens de zaak tegen Snapchat kunnen maken of kraken.

Wachten op vonnis

En wat nu? De enige manier om te weten te komen of Snapchat iets doet met biometrische data afkomstig van zijn gezichtsfilters, is door de zaak voor een rechter te krijgen. “Snapchat probeert momenteel om de zaak in arbitrage op te lossen, zoals aangegeven in zijn gebruiksvoorwaarden. Dat zou betekenen dat een en ander niet publiek moet worden gemaakt. Als de zaak toch tot in een rechtbank raakt, wordt het interessant om te zien of de uitzondering voor foto’s hier van tel is en hoe Snapchat zich zal verdedigen”, besluit Dekyvere.