Live: Europese ExoMars-sonde begint aan gewaagde landing

Het ontbreekt ESA niet aan ambitie. De Europese ruimtevaartorganisatie dropte twee jaar geleden de lander Philae op komeet 37P/Churyumov-Gerasimenko en schreef daarmee geschiedenis: nooit eerder was er een tuigje op een komeet geland.

Vandaag mikt ESA op een nieuwe historische landing, deze keer op Mars. De missie van Schiaparelli, het ruimtetuig van dienst, is echter minder historisch omdat de ESA NASA en de Russen met de landing achterna gaat. Zeker NASA toonde al meermaals in staat te zijn grote ladingen zonder schade op de rode planeet. Voor Europa zou een succesvolle landing van Schiaparelli echter wel een primeur zijn.

ExoMars

De lander maakt deel uit van fase één van de ExoMars-missie en heeft als doel om veilig op de begane grond te raken. Schiaparelli is in die zin weinig meer dan een technologiedemo. Lukt de landing, dan zal ESA in 2020 dezelfde landingstechniek gebruiken om een eigen Marsrover in het rode zand te droppen. ESA onderneemt die grote missie niet alleen. Ondanks de politieke spanningen eigen aan deze tijd verloopt de ExoMarsmissie in samenspraak met Roscosmos, de Russische ruimtevaartorganisatie.

Op het moment van dit schrijven is de landing van Schiaparelli niet meer ver af. Het event is live te volgen hieronder of via de website van ESA. De sonde koppelde zich drie dagen geleden al los van de Trace Gas Orbiter. Dat is de satelliet waarop het landingstuig gelanceerd werd op 14 maart van dit jaar. De orbiter zal in een baan om Mars blijven om de atmosfeer te bestuderen. Schiaparelli heeft intussen zijn koers lichtjes gewijzigd voor de landing.

Bliksemsnelle afdaling

Schiaparelli dringt de atmosfeer van Mars binnen aan een snelheid van 21.000 km/u. De atmosfeer van Mars is te dun om de sonde significant af te remmen, maar dik genoeg om voor de nodige wrijving en bijhorende warmte te zorgen aan die snelheid. Schiaparelli moet temperaturen van 1.700 °C trotseren. Van zodra de lander de atmosfeer binnenschiet begint de klok te tikken: zes spannende minuten later moet het ronde tuigje, dat tijdens de eerste fase van de landing een diameter van amper 2,4 meter heeft, op de grond staan.

Op ongeveer 11 kilometer hoogte gaat er een 12 meter brede parachute open. Op dat moment zoeft het tuig door de atmosfeer aan 1.650 km/u. De parachute wordt geactiveerd met een gecontroleerde explosie, zodat het geheel in minder dan een seconde helemaal open is.

Trager en kleiner

40 seconden later wordt de kleine sonde nog iets kleiner. Eerst wordt het hitteschild afgeworpen. Iets later, wanneer Schiaparelli is afgeremd tot 250 km/u, moet de rest van de behuizing er aan geloven. Zonder hitteschild en aerodynamische bescherming meet de sonde amper 1,7 meter in diameter. De parachute is niet in staat om de sonde voldoende af te remmen in de ijle atmosfeer voor een veilige landing, en wordt samen met de behuizing afgeworpen.

Raketmotoren

Schiaparelli is voorzien van drie kleine raketmotoren en een radar. In tandem remmen ze de lander af tot stilstand, op twee meter boven het Marsoppervlak. Op die hoogte stoppen de raketmotoren er mee, en valt Schiaparelli naar de grond. Om eventuele schade te voorkomen voorzag ESA het tuig van een kreukelzone, vergelijkbaar met die van een wagen.

Voor het spectaculaire beeldmateriaal moeten we het niet doen: een zwart-wit-camera zal een vijftiental foto’s nemen tijdens de afdaling. Of het hele proces lukt, weten we normaal straks al. Er kan natuurlijk heel veel mislopen tijdens de afdaling. Als de parachute bijvoorbeeld niet correct ontplooit, is de delicate operatie al voorbij nog voor ze begonnen is.

Bekijk de landing live via ESA of hieronder.