Nederland keurt omstreden aftapwet goed

Na de Tweede Kamer heeft ook de Eerste Kamer in Nederland een nieuwe aftapwet goedgekeurd. De wet stelt dat de Nederlandse inlichtingendiensten AIVD en MIVD grote hoeveelheden internetverkeer via kabel mogen aftappen. De aftapwet zal vanaf januari 2018 van kracht gaan.

Verouderde wet

De nieuwe wetgeving vervangt een wet uit 2002, die na 15 jaar verouderd is. Zaken als WhatsApp en de iPhone bestonden toen immers nog niet. De oude wet op inlichtingen- en veiligheidsdiensten laat toe dat de kabel van iemand afgetapt wordt, wanneer het gaat om een persoonsgericht onderzoek.

Stel dat een verdachte een bepaalde wijk in vlucht, maar de politie weet niet in welk huis de crimineel zich bevindt. Met de oude wetgeving zat er voor de politie niets anders op dan ieder huis in de wijk te doorzoeken. De nieuwe wetgeving zegt echter dat de Nederlandse overheid onderzoeksgericht te werk mag gaan. De politie mag met andere woorden het internetverkeer van de hele wijk aftappen. Eén WhatsApp-berichtje van de verdachte is voldoende voor de politie om zijn exacte positie in de woonwijk te bepalen.

Toetsingscommissie

Om te voorkomen dat er misbruik wordt gemaakt van de wet, wordt er een toetsingscommissie opgericht. Deze commissie bestaat uit rechters en technici en moet toestemming geven alvorens de politie op grote schaal mag aftappen. Na twee jaar zal de werking van de commissie worden geëvalueerd.

De Nederlandse overheid mag de afgetapte gegevens die relevant is voor een onderzoek tot drie jaar bewaren. De data van onschuldige burgers moet daarentegen vernietigd worden. In theorie moeten de inlichtingendiensten zo snel mogelijk door de gegevens gaan om het kaf van het koren te scheiden. In de praktijk kan een onderzoek echter zo lang duren dat ook de data van onschuldige burgers drie jaar in handen van de overheid blijft.

De inlichtingendiensten mogen bovendien de verzamelde gegevens aan buitenlandse diensten overmaken. Deze maatregelen moeten voor een veilig Nederland zorgen, maar wordt door veel mensen als een schending op hun privacy aanzien.

Omstreden

Veel Nederlanders uiten bezwaar tegen de aftapwet. De toetsingscommissie dient om te voorkomen dat de inlichtingendiensten onnodig de privacy van Nederlandse burgers schendt. Velen zijn echter bang dat er te weinig toezicht is om de commissie en de inlichtingendiensten in het gareel te houden.

“De wetenschap dat geheime diensten kunnen meeluisteren, zorgt ervoor dat je wel twee keer nadenkt wat je zegt of deelt met anderen,” zegt David Korteweg van Bits of Freedom aan RTL Nieuws. “Het leidt tot zelfcensuur en beperkt de vrijheid voor afwijkende opvattingen. Surveillance op deze schaal hoort in een vrije samenleving als Nederland niet thuis.”

De Nederlandse organisatie Privacy First heeft bovendien laten weten een rechtszaak tegen de Nederlandse staat te starten als het wetsvoorstel zonder ingrijpende wijzigingen wordt aangenomen. De organisatie vindt dat de wetgeving in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Of de nieuwe aftapwet in januari daadwerkelijk van kracht zal gaan, blijft dan ook de vraag.